Grote studie naar afslankmiddelen toont nieuwe bijwerkingen aan.

Het gebruik van afslankmiddelen als Ozempic en Wegovy is geëxplodeerd. Toch is nog lang niet alles bekend over de bijwerkingen, zeker op de lange termijn. Nieuw onderzoek gaat in op de effecten op onze organen.

Volgens een recente studie gebruikt inmiddels een op de acht Amerikanen afslankmedicijnen, niet alleen om af te vallen, maar ook om diabetes of hart- en vaatziekten te behandelen. Hoewel duidelijk is dat je er veel kilo’s mee kunt kwijtraken, is nog onduidelijk hoe de middelen, officieel glucagonachtige peptide-1-receptoren (GLP-1RA) geheten, onze organen beïnvloeden.

Daarom hebben wetenschappers van onder meer de Washington University School of Medicine de gezondheidsresultaten geëvalueerd van meer dan 2 miljoen mensen met diabetes die de populaire afslankmedicijnen gebruiken. Er bleken grote voordelen voor de psychische en lichamelijke gezondheid, maar er zijn ook verhoogde risico’s op onder andere pancreatitis en nieraandoeningen.

“Aangezien deze medicijnen nieuw en erg populair zijn, is het belangrijk om hun effecten op alle lichaamssystemen te onderzoeken om te begrijpen wat ze wel en wat ze niet doen”, aldus hoofdonderzoeker Ziyad Al-Aly, wiens studie in Nature verscheen. “Door onze aanpak hebben we een uitgebreide atlas kunnen maken van de effecten van GLP-1RA in alle orgaansystemen,” zei hij. “De resultaten van het onderzoek bieden inzicht in enkele bekende en voorheen niet erkende voordelen en risico’s van GLP-1RA die nuttig kunnen zijn om de zorg te informeren en onderzoeksagenda’s te sturen.”

De medicijnen, die één keer per week via een injectie worden ingenomen, simuleren natuurlijke hormonen die de eetlust remmen en de spijsvertering vertragen, waardoor je langer een verzadigd gevoel hebt. Daarnaast moeten gebruikers ook een gezond dieet volgen om af te vallen.

Voor het onderzoek analyseerden de onderzoekers medische dossiers in een database die wordt bijgehouden door het Amerikaanse ministerie van Veteranenzaken. Ze vergeleken 175 dossiers van veteranen die GLP-1RA-medicijnen gebruikten om hun diabetes te behandelen, met veteranen die meer traditionele medicijnen gebruikten.

In totaal werden in de dataset meer dan 2 miljoen mensen onderzocht die tussen 1 oktober 2017 en 31 december 2023 werden behandeld voor diabetes. Onder de patiënten waren mensen van verschillende leeftijden, rassen en geslachten. De afslankmiddelen bleken tal van voordelen te hebben buiten het gewichtsverlies. Zo verbeterden de neurologische en psychische gezondheid, nam de kans op verslavingen af en hadden gebruikers een kleinere kans op dementie.

“Interessant is dat GLP-1RA-medicijnen werken op receptoren die tot expressie komen in hersengebieden die betrokken zijn bij impulscontrole, beloning en verslaving. Dit verklaart mogelijk hun effectiviteit bij het verminderen van eetlust en verslavingsstoornissen”, aldus Al-Aly. “Deze medicijnen verminderen ook ontstekingen in de hersenen en leiden tot gewichtsverlies. Beide factoren kunnen de gezondheid van de hersenen verbeteren en het verminderde risico op aandoeningen zoals alzheimer en dementie verklaren.”

Maar de effecten zijn niet enorm: voor de meeste kwalen en aandoeningen geldt dat de kans erop met 10 tot 20 procent afneemt door middelen als Ozempic. “Het bescheiden effect doet echter niets af aan de potentiële waarde van deze medicijnen, vooral voor aandoeningen waarvoor weinig effectieve behandelingen bestaan, zoals dementie”, aldus Al-Aly. “Het kan ook betekenen dat deze medicijnen het beste werken als ze worden gebruikt in combinatie met andere interventies, zoals veranderingen in leefstijl of andere middelen.”

Het onderzoek bevestigde ook eerdere resultaten die aantoonden dat de medicijnen het risico op hartaanvallen, beroertes en andere cardiovasculaire problemen verlagen.

Maar er zijn ook nadelen van de afslankmedicijnen. Zo stijgt het risico op maag- en darmproblemen, zoals misselijkheid, braken, diarree en in zeldzame gevallen maagverlamming. Maar dat was al wel bekend. Wat nieuw is, zijn de mogelijke manieren waarop de afslankmiddelen de alvleesklier en de nieren negatief kunnen beïnvloeden. Hoewel deze bijwerkingen zeldzaam zijn, kunnen ze zeer ernstig zijn. Artsen moeten alert zijn op tekenen van pancreatitis en de nierfunctie in de gaten houden bij mensen die GLP-1RA-medicijnen gebruiken. Nierproblemen kunnen zonder symptomen optreden totdat de aandoening zich in een vergevorderd stadium bevindt.

“Afslankmedicijnen kunnen grote voordelen hebben voor de gezondheid”, besluit Al-Aly. “Ze zijn echter niet zonder risico’s. Onze bevindingen onderstrepen de mogelijkheid voor bredere toepassingen van deze medicijnen, maar wijzen ook op belangrijke risico’s die zorgvuldig in de gaten moeten worden gehouden bij mensen die deze middelen gebruiken.”